De stropdas, op het oog is het eenvoudig accessoire. Maar dit accessoire heeft door de eeuwen heen een rijke geschiedenis en evolutie doorgemaakt. Wat begon als een praktisch object, ontwikkelde zich uiteindelijk tot een iconisch symbool van stijl, elegantie en zelfexpressie. Daarbij veranderde hij meermaals van ‘vorm’. De stropdas is dus een klein stukje stof met een uitgebreid verhaal, en het is best interessant om dat verhaal een keer uit de doeken te doen. We duiken in de geschiedenis van de stropdas, van oorsprong tot nu.
17e eeuw: oorsprong in Kroatië
Voor de oorsprong van de stropdas moeten we terug naar het 17e-eeuwse Kroatië. Daar waren lokale soldaten die in dienst waren van het Franse leger tijdens de Dertigjarige Oorlog. Deze Kroatische soldaten droegen een opvallen accessoire: een halsdoek met twee knopen. Deze doeken dienden waarschijnlijk om de hals te beschermen tegen weer en wind tijdens militaire campagnes. In Frankrijk trok het echter de aandacht van de Parijse elite. De Fransen waren er zeer van gecharmeerd als modegevoelig volk en adopteerde het accessoire onder de naam cravate. Verbasteringen van dit woord, dat op zichzelf afkomstig van het Kroatische woord voor hun eigen land (hrvatska), vind je tot op de dag van dag terug als aanduiding van de stropdas in het Duits en het Limburgs.
17e en 18e eeuw: symbool van stijl en status in Frankrijk
De cravate werd in Frankrijk al snel meer dan slechts een kledingstuk dat door soldaten werd gebruikt om hun hals te beschermen. Het evolueerde gedurende de 17e en 18e eeuw tot een verfijnd modeaccessoire, gedragen door aristocraten en dandy’s als een symbool van stijl en status. Deze vroege stropdassen waren doorgaans gemaakt van kant, zijde of katoen en werden extravagant geknoopt. Sta even stil bij hoe haaks dat staat op de eenvoudige oorsprong van het accessoire als onderdeel van een militair uniform. Wat dat betreft kan het raar lopen!
19e eeuw: Engelse adoptatie in de Regency en Victorian periodes
Uiteindelijk waaide de cravate over naar de Engelse aan de andere kant van het Kanaal. Tijdens de 19e eeuw, in het bijzonder tijdens de Regency- en Victoriaanse periode, werd het dragen van een das meer en meer een teken van goede manieren en sociale conformiteit. Van een teken van status, werd het een symbool van een formele kledingstijl. Het accessoire evolueerde daar in de Britse wereld ook verder in vorm: de das werd langer en smaller, en nieuwe knoopstijlen zoals de Four-in-Hand en de Ascot deden hun intrede.
20e eeuw: de moderne stropdas
De echte (r)evolutie op het gebied van de stropdas liet echter op zich tot de 20e eeuw. Daarin vond de stropdas zijn weg naar de gewone wereldburger, en werd het een aan mode onderhevig fenomeen. Dat begon met een nieuwe trend in de jaren ’20, toen bredere, meer extravagante stropdassen populair werden. Dat was echter van korte duur, want in de jaren ’30 waren smallere ontwerpen weer populairder. Vele decennia later herhaalde dat proces zich, maar eerst werd in de jaren ’60 de stropdas in het kader van de mode flink onder handen genomen en werd de skinny tie geïntroduceerd. Die trend ging net zo hard weer voorbij, maar keerde terug in de jaren 2000. Tijdens de jaren 1980 en 1990 werd de stropdas echt een middel voor zelfexpressie. Patronen, kleuren en zelfs thematische stropdassen waren ‘in’ en gaven mannen een manier om persoonlijkheid uit te drukken.
21e eeuw: de ‘casual’ revolutie
Door alle modeverschijnselen heen, bleef de das ook behouden als onderdeel van een formele kledingstijl. Menig man droeg er een naar het werk, maar met de opkomst van de informele kantoorcultuur en een fenomeen als casual Friday werd de das steeds minder verplicht en meer een optioneel modeaccessoire. Mannen begonnen stropdassen te dragen op basis van persoonlijke voorkeur en stijl, eerder dan als een formeel vereiste. Ondertussen voegden de ontwikkeling van nieuwe materialen, zoals microvezels, en innovatieve knoopstijlen een eigentijds tintje toe aan de das. De opkomst van duurzame mode heeft ook invloed op de das. Milieubewuste consumenten zoeken naar dassen van duurzame materialen en ethisch verantwoorde productiemethoden. Voor de gemakzuchtige man zijn er in de tussentijd zelfs zelfstrikkende dassen en voorgebonden dassen geïntroduceerd.
De geschiedenis van de stropdas weerspiegelt dus als je het zo overweegt niet alleen veranderingen in mode, maar ook evoluties in sociale normen en zelfexpressie. Van zijn bescheiden begin als een praktisch militair accessoire tot zijn rol als een statement van stijl en persoonlijkheid, heeft de das bewezen een tijdloos symbool te zijn dat de tand des tijds heeft doorstaan. Vandaag de dag blijft de das een belangrijk element in herenkleding, en terwijl stijlen komen en gaan, zal de stropdas altijd een onmiskenbaar symbool van elegantie en individualiteit blijven. Hoe zeer sommige mensen er ook een hekel aan blijven hebben.
